Ermeniler bulundukları çevrenin ticari, kültürel ve sosyal hayatına katıldıkları ve değiştirdikleri gibi siyasal hayatına da katılarak siyasal değişikliklerin aktörleri olarak önemli roller oynamaktadırlar.[1] Bu bakımdan İzmir Mesropyan koleji mezunu İsdepan Vosgan’ı (1825-1901) 1848 devriminde Paris barikatlarında dövüşürken görmek şaşırtıcı değildir. Biz bu tarihsel hatırlatmayı yaptıktan sonra, Türkiye işçi sınıfı ve…
Türkiye’de “Sosyalist/Komünist” Hareketin Kökeni ve Bir Bileşeni Deyr-i Zor Mutasarrıfı “Canavar Zeki”
Türkiye “Sosyalist/Komünist” hareket Mustafa Suphi ve arkadaşlarının Kurduğu Türkiye İştirakiyyun Teşkilatı ile başlatılması bir gelenektir. Öncesindeki örgütlenmeler dikkate alınmaz. Çok erken tarihte sosyalist düşünceyi coğrafyamıza taşıyan Ermenileri, Yahudileri ve Rumları geçtik, Türklerin/Müslümanların organizasyonlarından da söz edilmemesi de bir gelenek olmuştur. Siyasi geleneklerin İttihatçı düşünceden kaynaklanmasının gereği olarak Türkiye İştirakiyyun Teşkilatı…
Ermeni Soykırımının Kronolojisi ve Özeti Olarak Lanetli Yıllar
Yervant Odyan’ın öz yaşam öyküsü olarak kaleme aldığı Lanetli Yılları her türlü edebi kaygıdan uzak, mahkemede jüriye anlatır gibi samimi ve basit bir dil ile yazılmış bir adalet arayışıdır. Soykırım sürecinin özeti olarak okunabilecek olan çalışma, Soykırımın kayıp parçalarını birleştirir. Odyan, 24 nisan 1915’te İstanbul’da başlayıp, Osmanlı coğrafyasını bir uçtan…
Menavorig’in son opereti: Sonsuz Yas
Sürekli Onu savunmasız bırakan koşullarla karşı karşıya kaldığı, elim olayların arka arkaya gelip kenetlenmiş sıkı bir zincir şeklinde oluşan bir yaşam sürecinde, Sürekli Menavorig/kimsesiz Gomidas Vartabed’in ızdırap eşliğindeki yaşamını[1] üç yetimlik dönemine ayırabiliriz: Biyolojik Yetimlik; annesini ve babasını kaybettiği dönem. Ruhani yetimlik Gatoğigos IV. Kevork ve Ermeni Ulusunun babası Gatoğigos…
KİLİKYA 1909; Adana’da Adaletin Katledilmesi (4)
Arslanyan’ın sözlerinde sürekli adalet arayışı vardır. Kilikya’ya bu acıları yaşatan sorumluların adalet önüne çıkarılmasını istemektedir: “Adana ve ona bağlı yerleşim birimleri mahv ü harâb olduktan, binlerce günahsız vahşi bir şekilde katledilerek öldürüldükten sonra kâtillerin ve bu büyük cinayetin sorumlularının adaletin pençesine teslim edileceği her vicdan sahibi tarafından ümid ve arzu…
KİLİKYA 1909: Adana’da Adaletin Katledilmesi (3)
Babikyan İzmir’de yayınlanan İttihad gazetesine verdiği mülakatta katliamlarda yerel yöneticilerin veya hükümetin herhangi bir iştiraki var mıdır? Sorusuna cevaben bu sorumlulara işaret eder: Hükümetin iştiraki söz konusu değil, fakat yerel yönetimin iştiraki söz konusu. Bilhassa Vali Cevad bey, askeri komutan Mustafa Remzi Paşa, Cebel-i Bereket Mutasarrıfı Asaf Bey, Bağdadizade Kadir…
KİLİKYA 1909: Adana’da Adaletin Katledilmesi (2)
Ermeni karşıtı bildirilerin, saldırıların, şiddet ve zorbalığın, Ermenilere karşı ayrılıkçılık suçlamalarının Kilikya’da hemen 1908’in Eylül ayından (6) itibaren başlamış olduklarını ve yerel Ermeni kurumlarının yöneticileri, yerel yöneticilere olduğu kadar merkezi yöneticilere de ısrarla tehlikeli bir durumun var olduğunu, acil bir şekilde uyardıklarını, bunların (yöneticilerin) ise yadırganacak bir duyarsızlık, eylemsizlik, görmemezlik…
KİLİKYA 1909: Adana’da Adaletin Katledilmesi (1)
Anadolu’nun güneyinde bulunan Osmanlı İmparatorluğu’nun en gelişmiş vilayetlerinin bulunduğu Kilikya’da, Ermenilere karşı iki aşamada katliam gerçekleşir. Gerçekleşen katliamların Nisan 1909’da patlak verdiği sırada, iktidarda, II. Abdülhamid’e yeniden yürürlüğe koydurdukları Anayasa ile birlikte 24 Temmuz 1908’de yönetime el koyan özgürlük, eşitlik ve adalet vaat eden reformcu ve laik Jön-Türklerin İTC komitesi…
Malta Referansi
Vartkes Yeghiayan, hazırladığı Malta Belgelerinin[1] girişine; Babam Boğos Yeghiayan’ın ve mezalimden sağ kurtulup yetimliğin acısını çeken kuşağa mensup Ermenilerin anısına …Bu fırsatta babamın kuşağının biz çocukları için yaptıkları her şeye teşekkür ediyor ve bu suçluları teşhirde bu kadar geç kaldığımız için özür diliyorum. Sözleriyle başlar. Yeghiayan’ın bu çalışması yakın tarihimizin…
Uluslar arası Devrimci Harekette Ermeni Devrimcileri
Ölüm Her yerde aynı İnsan bir kere ölür Fakat ne mutlu can verene Halkların kurtuluşu için [i] Ermeni Devrimci hareketlerinin tarihine baktığımız zaman Ermeni toplumunun sosyalizmle çok erken tanışıp ilgi duyduğunu görüyoruz. Engels’in, Komünist Manifesto’nun 1888 tarihli İngilizce baskısına yazdığı 20 Ocak 1888 tarihli önsözündeki: “Bundan birkaç ay önce İstanbul’da…